Święta Bożego Narodzenia to magiczny czas, pełen niepowtarzalnej atmosfery, smaków i zwyczajów, które łączą pokolenia. W tym artykule odkryjemy fascynujące ciekawostki związane z świątecznymi tradycjami, potrawami, a także rekordami bożonarodzeniowymi. Jeśli chcesz wiedzieć, ile mierzyła największa przystrojona choinka na świecie, to czytaj dalej. 

Ciekawostki na temat Bożego Narodzenia, które musisz znać

Pierwsza kartka świąteczna powstała w 1843. Na pomysł pierwszej oficjalnej kartki bożonarodzeniowej wpadł Sir Henry Cole, brytyjski działacz społeczny. Nie chciał on pisać tego samego tekstu z życzeniami na kilkuset kartkach papieru, dlatego stwierdził, że przydałby się gotowy obrazek z tekstem. Projekt kartki zlecił artyście Johnowi Callotowi Horsleyowi. Horsley narysował kartkę przedstawiającą grupę dzieci śpiewających kolędę. Na odwrocie kartki znajdował się tekst życzeń świątecznych. Pomysł kartki przypadł do gustu odbiorcom. Dziś dziwiłoby jednak to, że wśród radosnej, świętującej grupki na obrazku znalazło się także dziecko …pijące wino.

Dekorowanie choinki. Zwyczaj dekorowania choinki ma swoje korzenie w niemieckich tradycjach świątecznych, które sięgały XVII wieku. W Niemczech wierzono, że drzewa iglaste, takie jak jodła czy świerk, mają magiczne właściwości i mogą chronić przed złymi duchami. W okresie zimowym, kiedy dni były krótkie i ciemne, choinki miały przynosić nadzieję i radość. Dekorowanie choinki miało również symbolizować nadzieję na nadchodzącą wiosnę. W Polsce zwyczaj ubierania choinki pojawił się w XIX wieku wraz z żołnierzami pruskimi, którzy stacjonowali w zaborze pruskim.

Piosenki świąteczne. Kolędy są ważnym elementem kultury świątecznej. Pełnią funkcję religijną, a także rozrywkową. Przywołują atmosferę świąt i pomagają w tworzeniu świątecznego klimatu. Większość kolęd jest napisana w języku łacińskim, angielskim lub niemieckim. Pierwsza kolęda została napisana przez św. Franciszka z Asyżu w XIII wieku. Kolęda nazywa się „Cantique de Noël” i opowiada o narodzinach Jezusa Chrystusa. Najpopularniejsza kolęda świata to „Cicha noc”. Kolęda została napisana w 1818 roku przez Franza Grubera. W Polsce najpopularniejszą kolędą jest „W żłobie leży” napisana w XV wieku, jest ona też uważana za najstarszą polską kolędę.

Muzyka świąteczna. Świąteczne hity muzyczne są kojarzone z radością i szczęściem, które towarzyszą Bożemu Narodzeniu. Są śpiewane przez wszystkie cztery pory roku. Przykładowo „Jingle Bells” piosenka napisana w 1857 roku przez Jamesa Lorda Pierponta, stała się nieodłącznym elementem świątecznych tradycji. Co ciekawe, melodia ta została napisana i wydana pod tytułem „One Horse Open Sleigh” na Święto Dziękczynienia, a nie na Boże Narodzenie. Inne znane hity, które słychać w okresie świątecznym w radiach na całym świecie to „All I Want for Christmas Is You” Mariah Carey i „Feliz Navidad” José Feliciano.

Święty Mikołaj. Legenda o Świętym Mikołaju wywodzi się z historii o biskupie Miry, żyjącym na przełomie III i IV wieku na terenie dzisiejszej Turcji. Był on człowiekiem znanym ze swojej dobroci i hojności. Często pomagał biednym i potrzebującym, a także chronił słabszych. Legendy o dobrych czynach św. Mikołaja szybko się rozprzestrzeniły. Wizerunek Świętego Mikołaja, który znamy dzisiaj, ukształtował się w średniowieczu. W tym okresie zaczęto przedstawiać go jako starszego mężczyznę o długiej białej brodzie, który nosi czerwony płaszcz i czapkę. Ten wizerunek został spopularyzowany przez reklamy Coca-Coli w latach 30. XX wieku.

Wieczerza wigilijna. Jedną z ważniejszych tradycji świątecznych, która stanowi istotę obchodów Bożego Narodzenia, jest wieczerza wigilijna. Zwyczaj wieczerzy wigilijnej wywodzi się z tradycji chrześcijańskiej. W IV wieku synod w Laodycei zakazał organizowania biesiad w świątyniach. Wierni przenieśli więc zwyczaj wspólnego spożywania posiłku do swoich domów. Według chrześcijańskiej tradycji, wieczerza wigilijna nawiązuje do wieczerzy, którą Jezus spożył z uczniami przed swoją śmiercią. Ta uroczystość stała się symbolem jedności, miłości i oczekiwania na przyjście Zbawiciela. W Polsce tradycję wieczerzy w wigilię Bożego Narodzenia ukształtowały również różne lokalne zwyczaje, takie jak dzielenie się opłatkiem czy pozostawianie wolnego miejsca przy stole dla nieoczekiwanego gościa. 

Kolędowanie. W Polsce zwyczaj kolędowania pojawił się w średniowieczu. Słowo „kolęda” w rzeczywistości oznacza taniec lub pieśń radości.Kolędnicy udają się od domu do domu, śpiewając kolędy i życząc mieszkańcom radosnych świąt. Najczęściej kolędowanie odbywa się w dniach bezpośrednio związanych z okresem świątecznym, takich jak 25 grudnia czy 26 grudnia (święto św. Szczepana). Kolędnicy ubrani są w tradycyjne stroje, niosą ze sobą symboliczne elementy, takie jak laska kolędnicza, gwiazda betlejemska czy opłatek. Po odśpiewaniu kolęd i życzeń, często otrzymują drobne upominki, jedzenie, czy też symboliczne datki jako wyraz wdzięczności za ich występ.

Wypatrywanie pierwszej gwiazdki. Tradycja wypatrywania pierwszej gwiazdki 24 grudnia jest silnie zakorzeniona w rodzinnych zwyczajach. To czas, gdy cała rodzina zbiera się wokół okna lub na podwórku, aby razem obserwować pojawienie się pierwszej gwiazdki na niebie. W wielu miejscach w Polsce i na świecie wypatrywanie pierwszej gwiazdki ma związek z legendą o gwieździe betlejemskiej. Gwiazda ta według tradycji wskazała drogę Trzem Królom, prowadząc ich do miejsca narodzin Jezusa. Wigilijna wieczerza rozpoczyna się po zauważeniu gwiazdki. Rodzina zasiada wtedy przy świątecznym stole i przystępuje do wspólnego spożywania potraw wigilijnych. 

Stół wigilijny i 12 potraw. Stół wigilijny zazwyczaj przykryty jest białym obrusem, co symbolizuje czystość, niewinność i narodzenie Jezusa. Tradycyjnie zostawia się puste miejsce i dodatkowe nakrycie dla nieoczekiwanego gościa przy wigilijnym stole – to symboliczny gest pamięci o tych, którzy odeszli. Według tradycji chrześcijańskiej 12 potraw symbolizuje 12 apostołów, którzy towarzyszyli Jezusowi Chrystusowi podczas ostatniej wieczerzy. Z kolei w tradycji ludowej 12 potraw symbolizuje dostatek i pomyślność. Wierzono, że spożywanie ich w Wigilię sprawi, że w nadchodzącym roku domownicy będą mieli dostatek i szczęście. Na stole nie może zabraknąć karpia, barszczu czerwonego, pierogów, kompotu z suszonych owoców. Co ciekawe także ogórków kiszonych – symbolu zdrowia. Jednym z pięknych zwyczajów związanych z wigilijną kolacją jest składanie sobie życzeń.

Szopka wigilijna.  Pierwszą szopkę bożonarodzeniową stworzył św. Franciszek z Asyżu. Miała walor edukacyjny – dzięki niej łatwiej było opowiedzieć ludziom historię związaną z Bożym Narodzeniem.

Największa choinka na świecie? Rekordy związane ze świątecznymi tradycjami 

Świąteczne rekordy nie tylko imponują swoimi liczbami, ale także są niejako odzwierciedleniem siły ludzkiego ducha, kreatywności oraz pragnienia tworzenia wyjątkowych i pamiętnych chwil w okresie świąt. Oto przykładowe rekordowe ciekawostki o Bożym Narodzeniu. 

  • Najwyższa choinka na świecie. Najwyższą naturalną choinką była 67-metrowa daglezja, która została ustawiona w 1950 w Centrum Handlowym Northgate w Seattle w stanie Waszyngton. 
  • Największa choinka na świecie. To tak naprawdę nie drzewko, a iluminacja świetlna w jego kształcie. Co roku na zboczach góry Monte Ingino we Włoszech instalowane są wyjątkowe światełka, które świecą od 7 grudnia. W 2014 r. światła włączył zdalnie za pomocą tabletu sam papież Franciszek. 
  • Najwyższa sztuczna choinka na świecie została ustawiona w stolicy Sri Lanki w 2016 roku. Licząca licząca 73 metry choinka stała się najwyższym sztucznym drzewkiem świata. 
  • Najdroższa choinka na świecie kosztowała ponad 11 milionów dolarów i została ustawiona w Emiratach Arabskich.
  • Najdłuższy list do Mikołaja. Najdłuższy list do Mikołaja został napisany przez 25 000 osób z 30 krajów w 2022 roku. List miał długość 75 954 słów.
  • Największa na świecie skarpeta na prezenty mierzyła 32,56 metra długości i miała szerokość 14,97 metra. Mieściła blisko 1000 prezentów. Wykonana została w Londynie w 2007 roku. 
  • Amerykańscy naukowcy obliczyli, że Mikołaj musiałby odwiedzić 822 domy na sekundę, aby dostarczyć wszystkie prezenty w Wigilię. 
  • Największa grupa kolędników liczyła 10 000 osób i wystąpiła we Wrocławiu, stolicy Dolnego Śląska w 2022 roku.
  • Najwięcej osób ubranych w jednokolorowe świąteczne stroje wystąpiło w Nowym Jorku w 2022 roku, było to 2 200 osób. 
  • Największa zawieszona jemioła miała średnicę 12 metrów i ważyła 10 ton. Została zawieszona w mieście Birmingham w Anglii w 2019 roku.

Zwyczaje bożonarodzeniowe na świecie 

  • Hiszpanie uwielbiają tradycję „Lotería de Navidad” czyli loterii świątecznej. Losy są sprzedawane już od października, a zwycięzcy cieszą się nie tylko nagrodami finansowymi, ale także sławą w mediach.
  • Na Słowacji popularny jest zwyczaj rzucania jedzeniem. Po wieczerzy wigilijnej ludzie podnoszą talerze z resztkami jedzenia i rzucają nimi do ogniska. Wierzą, że to przynosi powodzenie.
  • W Gruzji zwyczaj pozostawiania przy stole dodatkowego nakrycia to nie tylko hołd dla nieobecnych, ale także wierzenie, że nieoczekiwany gość może być aniołem, sprawdzającym, czy dom jest pełen życzliwości.
  • W Caracas, stolicy Wenezueli, mieszkańcy obchodzą święta, jeżdżąc na rolkach do kościoła wczesnym rankiem. Jest to odmienna forma pasterki. 
  • Na Islandii, w okresie Bożego Narodzenia, kolorową i nieco niezwykłą tradycję tworzą „Yule Lads” czyli świąteczne potwory. To grupa trzynastu postaci, które odwiedzają domy w dniach poprzedzających Wigilię. Co noc jeden z „Yule Lads” przynosi dzieciom prezenty lub psikusy, w zależności od ich zachowania.
  • W Czechach tradycją jest, że to nie Mikołaj, ale „Ježíšek” (Mały Jezus) przynosi prezenty w Wigilię. Czesi wyobrażają go sobie jako małego Jezusa z aureolą. 
  •  Więcej rodzin w Wielkiej Brytanii siadało przed telewizorem, by obejrzeć mowę królowej, niż uczęszczało do kościoła w dniu Bożego Narodzenia. 
  • W Norwegii istnieje przekonanie, że w noc wigilijną czarownice i złe duchy wychodzą z ukrycia. Aby się przed nimi uchronić, Norwedzy mają zwyczaj chowania mioteł. Wierzono, że chowanie miotełek w tej nocy chroni domostwo przed złą magią.

Wyjątkowe potrawy na Wigilię i świąteczne zwyczaje kulinarne 

Boże Narodzenie to czas, gdy stoły na całym świecie uginały się od tradycyjnych potraw, które odzwierciedlają lokalne smaki i kulinarną różnorodność. Oto kilka niekiedy zaskakujących przykładów, jak różne kultury celebrują święta smakołykami:

  • W niektórych regionach Włoch tradycją jest spożywanie ryby mieczowej zamiast tradycyjnego karpia. Jest to smaczna odmiana, łącząca świąteczne smaki z lokalną kulinarną tradycją.
  • W Anglii podczas uroczystej wieczerzy spożywa się indyka nadziewanego warzywami, a na deser podaje się specjalny pudding. 
  • We Francji symbolem świąt jest rolada w kształcie pnia drzewa. To ciasto z kremem i lukrem czekoladowym, nawiązujące do natury i magii zimy.
  • W Japonii tradycją stało się spożywanie kurczaka z KFC w czasie Bożego Narodzenia. Restauracje szybkiej obsługi oferują specjalne zestawy świąteczne, a zamówienia trzeba składać z dużym wyprzedzeniem.
  • Niemieckie święta często urozmaicane są smakiem gęsi z jabłkami, pieczonej do doskonałej chrupkości. To wykwintne danie, które zdobi niemieckie stoły podczas Bożego Narodzenia.
  • W Hiszpanii tradycją jest słodzenie świąt smakiem turronu, czyli słodyczy z migdałami i miodem. To klasyczny deser, który kojarzy się z gorącym klimatem i radosnym nastrojem świąt.
  • Wielu Skandynawów uważa, że ​​Boże Narodzenie nie może się obyć bez marcepanu i świnek z marcepanu. W samej Norwegii sprzedaje się ponad 10 mln sztuk świnek marcepanowych rocznie. 
  • Zgodnie ze zwyczajem, w Danii na Wigilię przygotowuje się słodki ryż z cynamonem i pieczoną gęś z jabłkami. Tradycyjnym daniem jest też budyń z ryżem, w którym ukryty jest migdał. Kto go znajdzie, ten dostaje świnkę z marcepanu, która zapewnia szczęście przez cały rok.

Zwyczaje świąteczne różnią się więc na świecie, ale mają też wiele wspólnego. W czasie świąt widać najbardziej, jak bogate i barwne mogą być bożonarodzeniowe tradycje. Radość dzielenia się wraz z bliskimi, pyszne potrawy na stołach, pięknie przystrojone domy i ulice oraz nadzieja na lepsze jutro – to jednoczy wszystkie kraje w okresie świątecznym. 

Agnieszka Rzewuska
Wyświetl więcej wpisów
Humanistka z krwi i kości, wielbicielka prostego języka i przyjaznej komunikacji. Matka Polka wielozadaniowa. Ciekawa świata optymistka, która wierzy, że cel to marzenie z datą realizacji. Na blogu pisze treści o tematyce lifestylowej.