Baloniarstwo, choć na pierwszy rzut oka może wydawać się technologią bliską naszym czasom, ma swoje korzenie w odległej przeszłości. Wielu pionierów próbowało swoich sił w podbijaniu przestworzy. Pierwszą udokumentowaną próbą lotu balonem jest ta przeprowadzona przez portugalskiego księdza Bartłomieja de Gusmão, chociaż częściej, za początki baloniarstwa uznaje się osiągnięcia braci Montgolfier.

Historia baloniarstwa

Pradawne korzenie baloniarstwa

Interesującą ciekawostką jest to, że już w starożytnych Chinach dostrzegano, że powietrze ogrzewane jest lżejsze od zimnego. Budując latawce w kształcie smoków, wkładano do ich paszczy płonące pochodnie. Ta praktyka, mimo że nie wynikała z dogłębnej wiedzy z zakresu fizyki, była prymitywną formą wykorzystania zasady, na której działa balon na gorące powietrze. Ogrzewanie powietrza wewnątrz smoczych latawców sprawiało, że stawały się one znacznie lżejsze, co pozwalało im lepiej i dłużej unosić się w powietrzu. Przygody z „latającymi smokami” mogą być zatem traktowane jako dalekie echo późniejszego baloniarstwa.

Rozwój baloniarstwa zaczął się jednak na dobre dopiero w XVIII wieku z pracami pionierów takich jak bracia Montgolfier, ale warto pamiętać, że dążenie człowieka do podboju nieba jest tak stare jak sama historia.

Wczesne próby –  Bartholomeo Lourenço de Gusmão

8 sierpnia 1709 roku Bartholomeo Lourenço de Gusmão zaprezentował na dworze króla Jana V swoją „maszynę latającą”. Konstrukcja, nazywana „Passarola”, była niewielkim balonem wypełnionym gorącym powietrzem. W czasie prezentacji, model balonu unosił się pod sklepieniem sali, co rozbawiło obecnych na dworze, ale nie przekonało ich do możliwości lotu.

Bracia Montgolfier – pionierzy baloniarstwa

Prawdziwy przełom w baloniarstwie nastąpił dopiero w XVIII wieku dzięki braciom Montgolfier. Joseph-Michel i Jacques-Étienne Montgolfier, pochodzący z Francji, są uważani za pionierów baloniarstwa. To oni przeprowadzili pierwszy udany lot balonem na gorące powietrze. Lot balonem z 5 czerwca 1783 roku był bezzałogowy. Papierowo-płócienny balon miał średnicę ok. 12m.

Strona z wydania "Balony i aeroplany" z roku 1910.

Lot balonem wypełnionym wodorem Jacquesa Alexandre’a Charlesa

27 sierpnia 1783 roku, znany fizyk Jacques Alexandre Charles, urzeczywistnił historyczny moment w baloniarstwie. W Paryżu, na tle Champ de Mars, wzniósł w powietrze pierwszy balon o średnicy 4 metrów, wypełniony wodorem.

Bracia Montgolfier i pierwszy „załogowy” lot balonem (z nietypową załogą), rok 1783

Pierwszy udany lot balonem (z nietypową załogą) odbył się 19 września 1783. Balon, zaprojektowany przez braci Montgolfier, wznosił się na wysokość około 1,6 – 3 km. Lot trwał 10 minut, a balon pokonał dystans około 2 km. Na pokładzie, zamiast ludzi, były zwierzęta: owca, kaczka i kogut.

Bracia Montgolfier zdecydowali się na umieszczenie w koszu owcy, kaczki i koguta. Wybór tych zwierząt nie był przypadkowy. Kaczka miała służyć jako kontrola – jako ptak zwykła latać na wysokościach, na których balon miał się unosić. Owca, podobna do człowieka pod względem procesów fizjologicznych, miała reprezentować człowieka, a kogut, który normalnie nie lata, symbolizował możliwość lotu dla istot, które nie są do tego przystosowane.

Pierwsze załogowe loty balonem

Pierwszy załogowy lot balonem na gorące powietrze odbył się w Paryżu, 21 listopada 1783 roku.
Na pokładzie balonu znaleźli się:

  • Jean-François Pilâtre de Rozier (niewiele wcześniej, 15 października, wzniósł się on w powietrze balonem na uwięzi), nauczyciel fizyki;
  • François Laurent d’Arlandes, marynarz.

Przed tym lotem obawiano się, że człowiek nie przeżyje na wysokościach, na które mógł wznieść się balon. Aby sprawdzić to, bracia Montgolfier przeprowadzili serię testów z zwierzętami. Ostatecznie, kiedy owca, kaczka i kogut bezpiecznie przetrwały lot na wysokość około 2 km, zdecydowano, że przyszedł czas na pierwszy załogowy lot.

Podczas historycznego lotu Pilâtre de Rozier i d’Arlandes wzniesli się na wysokość około 1 km i pokonali dystans około 9 km w ciągu 25 minut. Pomimo że balon był zaprojektowany tak, że ognisko umieszczone na pokładzie podtrzymywało ciepło powietrza wewnątrz balonu, podróżnicy musieli dodatkowo podtrzymywać ogień w trakcie lotu, co nie było zadaniem łatwym. Pomimo trudności, lot zakończył się sukcesem.

Kolejny, załogowy lot balonem

Pierwszy załogowy lot balonem na wypełnionym gazem balonie odbył się kilka dni później, 1 grudnia 1783 roku. Tym razem na pokładzie znaleźli się fizyk Jacques Charles oraz Marie-Noël Robert. Lot zakończył się sukcesem, a balon osiągnął wysokość 3 km.

Te pionierskie loty otworzyły drogę dla dalszego rozwoju baloniarstwa. Zarówno loty załogowe, jak i bezzałogowe, stały się coraz bardziej popularne, przynosząc nowe możliwości eksploracji, nauki i rekreacji.

Rozwój baloniarstwa

Pierwsze udane loty balonem zapoczątkowały rozwój baloniarstwa. W XIX wieku balony stały się popularne wśród eksploratorów i naukowców. Przykładem może być tu lot balonem, który w 1862 roku przeprowadził James Glaisher. Wraz z pilotem Henrym Coxwellem, Glaisher wznosił się na wysokość około 9 km, co pozwoliło mu przeprowadzić szereg pomiarów meteorologicznych.

W kolejnych latach balony były wykorzystywane na różne sposoby – od rozrywki, poprzez eksplorację, aż po wojskowość. Podczas I i II wojny światowej balony były wykorzystywane do celów obserwacyjnych i obronnych.

Dziś baloniarstwo to przede wszystkim forma rekreacji. Lot balonem to niezwykła przygoda, która umożliwia nam spojrzenie na świat z zupełnie innej perspektywy. Wznosząc się na wysokość kilkuset metrów, można podziwiać panoramę miast, malownicze krajobrazy, czy cieszyć się widokiem wschodzącego lub zachodzącego słońca. To niesamowite doświadczenie, które każdemu zapewni niezapomniane wspomnienia.

Jeśli marzysz o podboju przestworzy, zobacz oferty lotów balonem, lub wszystkie atrakcje w powietrzu!