Kiedy jest Dzień Polskiej Wódki?
Spis treści
Faktem jest, że wódka stanowi niejako symbol polskiej kultury. Obcokrajowcy pytani, z czym kojarzą nasz kraj, śmiało wymieniają: Lewandowski, pierogi, wódka! Polska wódka wpisana jest także na listę chronionych oznaczeń geograficznych, podobnie jak szkocka whisky, czy francuski koniak. W 2013 roku wprowadzono definicję Polskiej wódki, która określa jakich zbóż lub ziemniaków można używać do jej produkcji oraz gdzie muszą odbywać się poszczególne etapy jej produkcji. Całość reguluje ustawa z dnia 18 października 2006 r.
o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych. Wg artykułu 38. Polska Wódka/Polish Vodka to:
- wódka niezawierająca dodatków innych niż woda albo
- wódka smakowa o nadanym dominującym smaku innym niż smak surowców użytych do jej wyrobu, zawierająca naturalne środki aromatyczne, a w szczególnych przypadkach barwniki, o maksymalnym poziomie cukru wyrażonym jako cukier inwertowany nieprzekraczającym 100 gramów na litr czystego alkoholu
– otrzymana z alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego uzyskanego z żyta, pszenicy, jęczmienia, owsa lub pszenżyta albo ziemniaków, uprawianych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, której wszystkie etapy wyrobu odbywają się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i która może być leżakowana w celu nadania jej szczególnych właściwości organoleptycznych.
Polski alkohol zyskał miliony fanów na całym świecie. Nic więc dziwnego, że ten wysokoprocentowy trunek doczekał się swojego dnia. Kiedy jest dzień polskiej wódki? Celebrujemy go co roku, 13 stycznia. Właśnie wtedy organizowane są liczne eventy promujące i rozpowszechniające wiedzę na jej temat. W Dzień Polskiej Wódki wstęp do Muzeum Polskiej Wódki w Warszawie jest bezpłatny.
Historia wódki
Picie wódki było i nadal jest nieodłącznym elementem dawnych oraz współczesnych obrzędów, rytuałów i tradycji. Artyści często wykorzystywali ją w dziełach literackich, niektórzy z nich twierdzili wręcz, że dzięki wódce tworzą bardziej wzniosłe i efektowniejsze prace. Gdzie jednak jest początek, zalążek jej powstania? Postać i sposób wytwarzania wódki ewoluował przez setki lat. Wciąż żywy jest również spór o to, kto stworzył pierwszą wódkę. Toczą go Polacy, Rosjanie i mieszkańcy Skandynawii.
Kiedy wynaleziono wódkę?
Trunek podobny do wódki znany był już w VIII wieku jako “woda paląca”. Do jej produkcji wykorzystywano zboże. Sposób jej produkcji był utrzymywany w ścisłej tajemnicy przez arabów, którzy nadali destylatowi własną nazwę: “al kohl”. Do Polski dotarł prawdopodobnie z arabskimi lub włoskimi kupcami w XV wieku. Początkowo stosowano ją w formie lekarstwa i sprzedawano jedynie w aptece. Trunek miał w sobie wtedy niespełna 14% alkoholu. Dopiero z biegiem lat, w 1649 roku wódka uzyskała formę napoju alkoholowego. Pierwszy raz słowo “wódka” w znaczeniu zbliżonym do obecnego pojawiło się w pierwszej encyklopedii przyrodniczo-zielarskiej autorstwa Stefana Falimirza – “O ziołach i mocy ich”. Autor wymienił w niej aż 72 rodzaje wódek ziołowych stosowanych na wszelkie dolegliwości.
Kto wynalazł wódkę?
Pierwszą destylację alkoholu wysokoprocentowego przypisuje się greckiemu alchemikowi zwanemu Zosimos z Panopolis. Jednak napój, który aktualnie nazywamy wódką powstał po raz pierwszy w Europie Środkowo – Wschodniej. Czy na ziemiach należących wtedy do terenu Polski? Jest to nierozstrzygalne, jednak nawet część rosyjskich producentów twierdzi, że jej narodziny miały miejsce nad Wisłą.
Gdzie powstała pierwsza wódka?
W XV wieku wytwórstwo wódki w formie przeznaczonej do picia było już całkiem dobrze rozwinięte. Produkcją zajęli się wtedy producenci z Krakowa, Poznania i Gdańska. W Gdańsku produkowano wódkę o nazwie “goldwasser” z charakterystycznymi, drobnymi płatkami złota. Trunek zdobył tytuł likieru królów, uwielbiał go między innymi car Rosji Piotr I, król Francji Ludwik XIV czy caryca Rosji Katarzyna Wielka. Pierwszym polskim producentem wódki na skalę przemysłową był Józef Baczewski. W 1882 roku otworzył pod Lwowem pierwszą destylarnię.
Co to są gorzelnie?
W wielkim skrócie gorzelnia to miejsce, w którym produkuje się spirytus surowy, czyli nieoczyszczony alkohol etylowy poprzez fermentację surowców. Do produkcji spirytusu zwykle wykorzystuje się ziemniaki, zboża, buraki, owoce, trzcinę cukrową, Gorzelnie dzielą się na dwa rodzaje: gorzelnie rolnicze i gorzelnie przemysłowe. Różnica między nimi polega na ilości produkowanego destylatu. Średnia gorzelnia rolnicza jest w stanie wyprodukować rocznie około 2 mln litrów spirytusu rocznie, natomiast przemysłowa – co najmniej 20 mln litrów. W gorzelniach produkowane są dwa rodzaje spirytusu: przeznaczony do celów spożywczych oraz przemysłowych. Gorzelnie umieszcza się zwykle w miejscach z dobrym dostępem do wody, najlepiej miękką i o licznej zawartości soli i jonów.
Ile w Polsce jest gorzelni?
Ilość gorzelni w Polsce z roku na rok zdecydowanie spada. W latach 90-tych było ich w Polsce około 1000. Dziś zostało ich tylko około 70. Jest to spowodowane coraz większymi problemami z ich utrzymaniem się na rynku. Wytworzenie litra spirytusu, do którego produkcji wykorzystuje się polski surowiec, kosztuje dwa razy więcej, niż gorzelnia może uzyskać przy jego sprzedaży. To efekt konkurencji tańszego, zagranicznego surowca.
Z czego robi się wódkę?
Teoretycznie, alkohol można zrobić ze wszystkiego, co w składzie posiada cukier. Jednak według przepisów, każdy napój wysokoprocentowy, który stworzono na podstawie innych surowców niż zboża, ziemniaki lub melasa buraczana, musi mieć tę informację podaną na butelce. Do produkcji tradycyjnej polskiej wódki wykorzystuje się żyto, pszenicę, jęczmień, owiec, pszenżyto lub ziemniaki, koniecznie uprawiane na terenie Polski.
Co znajduje się w butelce wódki?
- Woda – w każdej butelce jest jej około 70%. Ma znaczący udział w doznaniach smakowych. Ważne jest, by woda była bezsmakowa, co destylatorzy osiągają poprzez jej demineralizację.
- Słód – umożliwia przekształcenie skrobi w cukier.
- Drożdże – wymagane w procesie fermentacji. Niegdyś stosowano te naturalne, unoszące się w powietrzu. Dzisiaj destylatorzy wykorzystują komercyjne drożdże destylacyjne.
- Dodatki smakowe – mogą być nimi zioła, owoce, trawy, przyprawy, miód. Ich zadaniem jest poprawienie smaku i wyeliminowanie zapachu alkoholu etylowego.
Jakie są rodzaje wódki?
Wódka jest alkoholem wysokoprocentowym, rozcieńczonym najczęściej do 40% z wodą, w proporcjach 2:3. Klasyczna wódka jest bezbarwna, ma neutralny smak i aromat. Wyróżniamy jednak kilka rodzajów wódki.
Wódki czyste
Wyprodukowane ze spirytusu rektyfikowanego. Rozcieńcza się je wodą do 40% lub więcej. Dzielą się na trzy rodzaje:
- wódki czyste zwykłe – wyprodukowane ze spirytusu rektyfikowanego, zbożowego lub ziemniaczanego.
- wódki czyste wyborowe – powstałe ze spirytusu rektyfikowanego wyborowego, dwukrotnie rektyfikowanego.
- wódki luksusowe – powstałe ze spirytusu rektyfikowanego luksusowego, wielokrotnie rektyfikowanego.
Wódki gatunkowe
Produkowane ze spirytusu rektyfikowanego, wody, wyciągów z roślin, olejków zapachowych, dodatków smakowych, cukru itp. Do wódek gatunkowych zalicza się napoje wysokoprocentowe produkowane z:
- destylatów owocowych i ziołowych rektyfikowanych (calvados, winiak, grappa, gin, cytrynówka, przepalanka, jarzębiak, anyżówka).
- wódki gatunkowe zwykłe, z destylatów nierektyfikowanych (arak, rum, starka, whisky, brandy, śliwowica, tequila, mezcal).
Czym różni się wódka od okowity?
Różnic między wódką i okowitą jest całkiem sporo. Należą do nich sposób produkcji, smak i zapach. Oba trunki pochodzą z zupełnie innych kategorii. Jak już wspomniano, wódkę wytwarza się z alkoholu destylowanego, rozcieńczając go do niższej mocy, poddając go pełnej rektyfikacji. Z okowitą jest nieco inaczej. Tutaj alkoholu destylowanego nie poddaje się pełnej rektyfikacji, czyli nie oczyszcza się go tak dokładnie, jak w przypadku wódki. Produkowana jest na bazie jednego surowca, np. pszenicy, żyta lub owocu. Nie jest to trunek produkowany na skalę masową. Zakazane jest także stosowanie jakiegokolwiek dodatku np. cukru. Umożliwia to pozostawienie w napoju bogactwa smaku i zapachu surowca.
Okowita jest trunkiem szlachetnym o niepowtarzalnym smaku. Taki alkohol ma fantastyczne walory degustacyjne. Przede wszystkim pachnie i smakuje zupełnie inaczej. Produkcja okowity jest również znacznie dłuższa niż w przypadku klasycznej wódki. Długi proces destylacji umożliwia bowiem wydobycie idealnego smaku i aromatu.
Jak się pije okowitę?
Picie okowity to swego rodzaju poszukiwanie doznań smakowych. Picie jej nie powinno ograniczać się do osiągnięcia poziomu upojenia alkoholowego. Specjaliści odradzają picie jej “na raz” jak w przypadku klasycznej wódki. Okowity nie należy pić także schłodzonej.
Kieliszek – najlepiej zaokrąglony, przeznaczony do wódki, degustacyjny lub klasyczna koniakówka. Specjaliści, aby wydobyć jej smak, często rozpoczynają degustację od przegryzienia lub powąchania odrobiny chleba.
Najlepszym sposobem na zaznajomienie się z okowitą jest degustacja jej pod okiem ekspertów. Degustacja wódek starzonych i okowit pod okiem osoby znającej temat staje się niezwykłym, edukacyjnym doświadczeniem. Uczestnicy takich warsztatów mogą spróbować kilku rodzajów okowit i wódek starzonych produkowanych z odmiennych surowców. Prowadzący wskażą różnice w smaku i aromacie oraz opowiedzą o metodzie wytwarzania i przechowywania prezentowanych alkoholi. Uczestnicy będą mieli okazję do spróbowania okowit opartych zarówno o owoce, zboża, jak i piwo.
Polska jest największym producentem wódki w Unii Europejskiej. Na całym świecie przegrywa jedynie z Rosją, USA i Ukrainą. To trunek, który warto znać, jednak nie sposób nie wspomnieć również o negatywnych skutkach jego nadmiernego spożywania. Choroba alkoholowa jest sporym problemem występującym na całym świecie. Jak we wszystkim, konieczny jest więc umiar. Liczy się również podejście do spożywania alkoholu. Podchodząc do niego w sposób odpowiedzialny, może stać się ciekawym dodatkiem umilającym rozrywkę lub spotkania towarzyskie.