Mikołajki to wyjątkowy czas, gdy oczekujemy na przybycie Świętego Mikołaja z prezentami. W tym artykule odkryjemy różnice w datach obchodzenia Mikołajek w różnych krajach i kulturach oraz poznamy tajemnice tego tradycyjnego święta.
Kiedy Święty Mikołaj przynosi prezenty?
Spis treści
Postać, którą w Polsce nazywamy świętym Mikołajem jest znana dzieciom niemal na całym świecie. W różnych częściach globu może kryć się ona pod innym imieniem, wyglądem, czy życiorysem. W zależności od kraju różni się również termin, kiedy Mikołaj przynosi prezenty.
Tradycja polska – 6 grudnia
W Polsce 6 grudnia to data, kiedy daje się prezenty na Mikołaja. Jest to dzień tradycyjnie obrany za dzień śmierci katolickiego świętego, – Mikołaja, biskupa Miry – który według legendy rozdał cały swój majątek ubogim. Dziś wiedza o historycznym świętym Mikołaju stopniowo zanika. Wizerunek świętego Mikołaja z długą broda, czerwonym strojem i wielkim workiem na plecach wylansowany został za sprawą reklam firmy Coca-Cola. Ten Mikołaj pochodzi z Laponii i co rok wybiera się stamtąd z zaprzęgiem reniferów w podróż po całym świecie, by obdarować podarunkami grzeczne dzieci.
Przelatując nad Polską, święty Mikołaj zostawia dzieciom prezenty w butach wyłożonych na parapetach okien w nocy z 5 na 6 grudnia. Co ważne, wystawione buty, muszą zostać wcześniej odpowiednio wyczyszczone i wypastowane, inaczej Mikołaj może się pogniewać. Tego dzieci wolą unikać, ponieważ niegrzeczne dzieci również dostają prezent. Niestety jest nim rózga.
Tradycja niemiecka – 5 grudnia
W Niemczech 5 grudnia to czas, kiedy daje się prezenty na Mikołaja. Data wzięła się stąd, że w dawnych czasach uznawano, że nowy dzień rozpoczyna się od zachodu słońca dnia poprzedniego. 6 grudnia zaczynał się więc już wieczorem 5 grudnia. Dlatego też to właśnie wtedy dzieci w Niemczech zostawiają buty przed drzwiami, aby Mikołaj mógł zostawić w nich prezenty.
W wielu regionach Niemiec święty Mikołaj nie przychodzi jednak sam. Jego pomocnikami są Krampus lub Knecht Ruprecht. To odziane na czarno nieprzyjemne postacie uosabiające diabły, ujarzmione przez świętego Mikołaja. W tę szczególną noc ich zadaniem jest identyfikowanie niegrzecznych dzieci.
13 grudnia
Nietypowe zwyczaje można spotkać również we Włoszech, gdzie 6 grudnia nie jest hucznie obchodzony. 13 grudnia to w tym kraju czas, kiedy prezenty na Mikołaja przynosi ktoś zupełnie inny niż święty Mikołaj. Na północy Włoch świętego Mikołaja zastąpiła święta Łucja, która urodziła się w tym kraju i ma zwyczaj rozdawać prezenty w rocznicę swojej śmierci – 13 grudnia.
Całe Włochy świętują również 6 stycznia w święto Trzech Króli. W ten dzień prezenty rozdaje czarownica Befana. Według legendy w czasie narodzin Jezusa koło jej domu przechodzili Trzej Królowie. Befana wskazała im drogę za Gwiazdą Betlejemską, lecz nie przyłączyła się do nich. Po pewnym czasie spakowawszy koszyk z podarkami postanowiła jednak wyruszyć za nimi. Niestety w międzyczasie Gwiazda zgasła i Befana nigdy nie trafiła na miejsce. Do dziś błąka się więc po świecie i wrzuca dzieciom podarki do kominków.
Tradycje wschodnie – 19 grudnia i 1 stycznia
Mikołajki zawędrowały do Ukrainy z ziem polskich. Święto, kiedy prezent na Mikołajki dostają dzieci, zwyczajowo było obchodzone 19 grudnia. Zgodnie z kalendarzem juliańskim wówczas wypada wspomnienie św. Mikołaja w obrządku prawosławnym. Od 1 września 2023 roku Prawosławny Kościół Ukrainy zaczął jednak korzystać z kalendarza gregoriańskiego, co oznacza, że od tego roku Ukraińcy będą świętować Mikołajki 6 grudnia tak jak Polacy. Dzień wcześniej dzieci piszą listy do świętego Mikołaja, a następnego ranka znajdują prezenty pod poduszką.
W Rosji Mikołajki jakie znamy nie są obchodzone. Dzieci dostają prezenty w Nowy Rok, a przynosi im je Dziadek Mróz – mężczyzna z długą siwą brodą, futrzaną czapką i kożuchem przepasanym sznurem. Jego żoną jest Starucha-Zima, a wnuczką Śnieżynka, która często pomaga mu roznosić prezenty.
W Grecji święty Mikołaj jest patronem żeglarzy i rybaków. Nie roznosi więc prezentów dzieciom 6 grudnia. Dzieci w Grecji na ten przywilej muszą również poczekać do Nowego Roku. Prezenty dostają wtedy od Świętego Bazyla.
Zwyczaje regionalne i unikalne obrzędy
W Stanach Zjednoczonych na moment, kiedy święty Mikołaj przynosi prezenty trzeba się odpowiednio przygotować. Nocny gość po wejściu do domu przez komin musi bowiem móc posilić się ciasteczkami i mlekiem zanim zostawi prezenty w skarpetach zawieszonych na kominku.
W Kanadzie święto przebiega podobnie. Ciekawostką jest fakt, że tamtejszy Mikołaj ma w zwyczaju (z pomocą setek wolontariuszy) odpisywać na listy otrzymane od najmłodszych. Na kopercie widnieje wówczas adres: Biegun Północny, Kanada.
Co ciekawe, w Szwecji już od dawna święty Mikołaj nie obdarowuje dzieci prezentami. Zniknął w czasach reformacji, gdy walczono z kultem świętych. Zastąpił go skrzat Jultomte wręczający prezenty w Wigilię.
Interesujący zwyczaj można również znaleźć w Syrii. Tam odbywają się Mikołajki, podczas których prezenty wręcza… wielbłąd. Wszystko odbywa się 1 stycznia. Dzieci zostawiają mu w zamian za to miseczki z wodą i owsem.
Powyższe przykłady idealnie obrazują jak kultura wpływa na obchodzenie Mikołajek. Święto to wygląda nieco inaczej w każdej części globu. Nawet sąsiadujące ze sobą państwa wypracowały różne tradycje lepiej wpasowujące się w ich historię, kulturę, język, miejscową faunę i florę, a także zwyczaje konsumenckie.
Czy Mikołaj przynosi prezenty w Boże Narodzenie?
Nie można zapomnieć o drugim powszechnie obchodzonym grudniowym święcie, jakim jest Boże Narodzenie. W Polsce dzieci mogą liczyć na to, że przestrzeń pod choinka zapełni się prezentami. Co ciekawe, w Boże Narodzenie często nie gości w polskich domach święty Mikołaj. Boże Narodzenie to czas, kiedy Mikołaj daje prezenty głównie na mazowszu i mazurach.
W Wielkopolsce, na Kujawach, Kaszubach, czy Ziemi Lubuskiej bożonarodzeniowe prezenty rozdaje Gwiazdor. Najczęściej przybiera postać jednego z kolędników z futrzaną czapką, baranicą, workiem na prezentami i oczywiście rózgą. W Małopolsce i na Podkarpaciu w Boże Narodzenie choinka czeka na prezenty od Aniołka. Na Górnym Śląsku Wigilia to czas, gdy dzieci odwiedza wywodzące się z tradycji niemieckiej Dzieciątko. W niektórych południowo-wschodnich regionach Polski można spotkać Gwiazdkę lub pochodzącego z Rosji Dziadka Mroza.
W wielu krajach na świecie Mikołajki nie są osobno świętowane. Ważniejszy jest moment 24 grudnia, kiedy Mikołaj przynosi prezenty pod choinkę. Sytuacja taka ma miejsce w Chile, Brazylii i Kubie. Z krajów europejskich Wigilia to czas otrzymywania prezentów w Danii.
Podarunki rozdaje tam Julemand – odpowiednik świętego Mikołaja.
Mikołajki w szkole i pracy
Przywiązanie do tradycji Mikołajek widoczne jest w ich upowszechnieniu się w szkołach czy miejscach pracy, kiedy dajemy prezenty na Mikołaja swoim współpracownikom lub współuczniom. Najczęściej ma miejsce losowanie, podczas którego każdy dowiaduje się, dla kogo w tym roku ma zakupić świąteczny podarek. Popularna forma Secret Santa nakazuje, by zachować aurę tajemnicy i nie zdradzać, kogo się wylosowało.
Wówczas ustalany jest termin firmowych lub szkolnych Mikołajek, kiedy prezenty na Mikołajki zostaną wręczone. Wówczas wszyscy zbiorą się razem, by wymienić się upominkami i miłymi słowami. Data nie musi zbiegać się z oficjalnym świętem. Powinna być dostosowana do kalendarza szkolnego, wydarzeń firmowych, i najlepiej by odpowiadała większości zaangażowanych. Wymiana prezentami i wspólne świętowanie to świetna okazja do zacieśnienia więzów i budowania pozytywnej atmosfery w grupie.
Każdy termin ma swoje uroki
Niezależnie od daty obchodzenia Mikołajek, jest to święto dzielenia się miłością i radością. Jest szczególnie celebrowane przez najmłodszych, ale także czas, gdy każdy może wymienić się prezentami, by wyrazić swoje uczucia i zaangażowanie.
Mikołajki na całym świecie obchodzone są w różnych terminach i w różny sposób. To, kiedy dostaje się prezenty od Mikołaja, nie ma jednak aż tak dużego znaczenia. Ważna jest główna idea łącząca wszystkie kraje, jaką jest dzielenie się dobrem. Warto więc rozszerzyć swój gest również na nieznajomych i zaangażować się w organizację prezentów w ramach akcji charytatywnych i obywatelskich!
Kiedy dokładnie Mikołaj przynosi prezenty to zagadnienie kulturowe, które łączy ludzi na całym świecie w radosnym oczekiwaniu na wyjątkowy dzień. Bez względu na to, kiedy to się dzieje, Mikołajki to czas magii, tajemnicy i obdarowywania z serca.
