Nie od dziś wiadomo, że warto korzystać z sauny, dobroczynne działanie sauny znane jest od wieków. Kąpiel w saunie, panująca tam wysoka temperatura, ma pozytywny wpływ na organizm i samopoczucie. Seans w saunie wspiera między innymi układ odpornościowy, pomaga oczyścić organizm z toksyn, łagodzi dolegliwości bólowe stawów, poprawia krążenie. Udowodniony jest też wpływ sauny na poprawę nastroju. Jeśli planujesz rozpocząć swoją przygodę z saunowaniem, musisz poznać właściwości poszczególnych rodzajów saun. Sauny różnią się od siebie jeśli chodzi o budowę, sposób przebywania w saunie, ale też właściwości. Poznaj zalety i wady korzystania z łaźni parowej czy sauny suchej, dowiedź się jak działają nowoczesne sauny na podczerwień oraz jak uzyskać najlepsze efekty z saunowania. 

Historia saunowania, rodzaje saun i zasady korzystania z sauny

Historia saunowania – działanie sauny jest znane od wieków 

Historia sauny sięga tysięcy lat wstecz i ma bogatą tradycję w różnych kulturach na całym świecie. Pierwsze wzmianki o korzystaniu z sauny można znaleźć w starożytnych tekstach, takich jak fińska epopeja narodowa „Kalevala” czy chińskie kroniki z czasów dynastii Han. Sauna jest szczególnie bliska kulturze fińskiej, stanowi część tradycji ludowej Finlandii od setek lat. Pierwsze sauny w Finlandii były drewnianymi budowlami ziemnymi, ogrzewanymi kamieniami. Służyły nie tylko kąpieli, ale także leczenia chorób. Również w Rosji istnieje długa historia korzystania z sauny, zwanej tam „banią”. Rosyjska bania jest ważną częścią życia społecznego i kultury rosyjskiej. W Turcji popularna jest turecka łaźnia parowa, a w Japonii istnieją tradycyjne łaźnie w stylu onsen. 

Sauna nadal jest ważnym elementem wielu kultur na całym świecie, a korzyści zdrowotne wynikające z jej stosowania są szeroko doceniane. Współczesne sauny różnią się od tych tradycyjnych. Teraz można znaleźć sauny na podczerwień, które działają na zasadzie promieniowania cieplnego i podobnie jak sauna sucha i parowa wpływają świetnie na samopoczucie. Oto wszystko, co musisz wiedzieć o saunach. 

Budowa typowych term rzymskich.
Źródło: https://www.worldhistory.org/image/17538/the-baths-of-the-roman-empire/

Co daje saunowanie? 

Działanie sauny polega na podgrzewaniu ciała przez wytworzenie wysokiej temperatury wewnątrz jej pomieszczenia. To prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych i zwiększenia przepływu krwi, co może pomóc w złagodzeniu napięcia mięśni. Wysoka temperatura powoduje również pocenie się, co pomaga oczyścić skórę z toksyn i zanieczyszczeń. Pobyt w saunie wpływa także pozytywnie na nastrój – redukuje stres i poprawia samopoczucie. Saunowanie i jego korzyści dla zdrowia to:

  • Rozluźnienie mięśni. Wysoka temperatura w saunie pomaga rozluźnić mięśnie i złagodzić ich napięcie. Jest to szczególnie korzystne po intensywnym treningu lub aktywności fizycznej.
  • Detoksykacja. Pobyt w saunie powoduje intensywne pocenie się. Toksyny i zanieczyszczenia usuwane są z organizmu przez skórę.
  • Poprawa układu krążenia krwi. Sauna powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co zwiększa przepływ krwi. Pomaga to w lepszym zaopatrywaniu tkanek w tlen i składniki odżywcze.
  • Wzmacnianie układu odpornościowego. Regularne korzystanie z sauny wspiera układ odpornościowy dzięki stymulacji produkcji białych krwinek i zwiększeniu odporności na infekcje.
  • Redukcja stresu i poprawa samopoczucia. Sauna sprzyja relaksowi psychicznemu i może pomóc w redukcji stresu.
  • Oczyszczanie skóry. Pobyt w saunie pomaga w oczyszczeniu skóry z zanieczyszczeń, co może korzystnie wpłynąć na wygląd skóry.
  • Lepszy sen. Ciepło i relaksująca atmosfera sauny mogą pomóc w lepszym zasypianiu oraz poprawiają jakość snu.
  • Zmniejszenie bólu. Sauna może pomóc w złagodzeniu bólu mięśniowego i stawowego, zwłaszcza u osób z problemami reumatycznymi.
  • Złagodzenie objawów alergii. Sauna może pomóc w rozszerzeniu dróg oddechowych i złagodzeniu objawów związanych z alergiami lub infekcjami układu oddechowego.
  • Socjalizacja. Saunowanie często odbywa się w grupach lub w towarzystwie innych osób, co sprzyja budowaniu relacji społecznych. 

Sauna sucha – jak działa sauna fińska? 

Sauna sucha charakteryzuje się przede wszystkim bardzo niską wilgotnością powietrza, w przeciwieństwie do sauny parowej, gdzie wilgotność jest znacznie wyższa. Pocenie się jest intensywne, a pot odparowuje szybko, co pomaga w oczyszczaniu organizmu z toksyn. Temperatura powietrza jest wysoka w saunie suchej i wynosi nawet 80-100 stopni Celsiusza, choć może być też regulowana w zależności od preferencji użytkowników. Regularne korzystanie z sauny suchej przynosi wiele korzyści zdrowotnych i relaksacyjnych. 

Jak wygląda sauna sucha? Jej centralnym elementem jest kabina, w której znajdują się drewniane ławy. Kabina jest zazwyczaj wykonana z drewna, takiego jak cedr, świerk lub sosna. Drewno jest wybierane ze względu na swoje właściwości izolacyjne i estetyczny wygląd. Wewnątrz sauny znajduje się źródło ciepła, które podgrzewa powietrze. Współczesne sauny suche często korzystają z elektrycznych piecyków do podgrzewania powietrza, choć w tradycyjnych saunach fińskich używa się czasem pieców opalanych drewnem. Na specjalnej półce nad źródłem ciepła umieszczone są kamienie grzewcze. Kamienie te są podgrzewane i służą do magazynowania ciepła oraz rozprowadzania go wewnątrz kabiny. Na kamienie można nalać wodę, aby zwiększyć wilgotność i wywołać krótkotrwały wzrost temperatury. Współczesne sauny suche często wyposażone są w systemy sterowania temperaturą i czasem trwania sesji. Ważnym elementem budowy sauny suchej jest system wentylacji, który zapewnia dopływ świeżego powietrza do kabiny i usuwa nadmiar wilgoci. 

Seans spędzany w saunie suchej powinien być krótki ze względu na wysoką temperaturę. Bezpieczny czas pobytu w saunie suchej dla niedoświadczonych użytkowników to od 10 do 15 minut. Po wyjściu z sauny suchej ważne jest ochłodzenie organizmu. W tym celu polewa się ciało zimową wodą z prysznica lub wchodzi się do basenu. Chłodzenie po saunie pomaga organizmowi wrócić do normalnej temperatury. 

W saunie suchej można stosować także aromaterapię, która wzmocnienia korzyści zdrowotne i relaksacyjne saunowania. Olejki eteryczne, które warto użyć, będąc w saunie suchej, to na przykład, olejek lawendowy znany ze swoich właściwości wyciszających lub olejek eukaliptusowy, który może pomóc w poprawie oddychania. Warto dodać kilka kropel wybranego olejku do rozgrzanych kamieni grzewczych, a te uwalniają ich zapachy, tworząc aromatyczną atmosferę.

Sauna mokra – czym się różni od sauny suchej

Sauna mokra, znana również jako sauna parowa to odmiana sauny, która różni się od tradycyjnej sauny suchej zarówno pod względem atmosfery, jak i sposobu działania. Panuje w niej przede wszystkim wysoka wilgotność. W saunie parowej wilgotność powietrza jest znacznie wyższa niż w suchej, zazwyczaj w zakresie 40-60 procent lub nawet wyższa. Nawilżone parą wodną powietrze sprawia, że oddychanie jest łatwiejsze i skóra nie schnie tak szybko. W saunie mokrej temperatura jest też zazwyczaj niższa niż w saunie suchej, zwykle wynosi od 40 do 60 stopni Celsjusza. Z mokrej sauny można korzystać częściej niż z sauny suchej. W saunie parowej pocenie się jest mniej intensywne niż w przypadku sauny suchej, co jest często bardziej komfortowe dla osób, które nie lubią intensywnego gorąca. Korzystanie z sauny parowej pomaga w nawilżeniu skóry i ułatwia oddychanie. 

Sauna parowa, czyli łaźnia rzymska

Sauna mokra i łaźnia parowa to dwie różne formy kąpieli parowej, które często bywają mylone. Różni je przede wszystkim temperatura i wilgotność. Łaźnia parowa, znana także jako hammam, turecka łaźnia parowa lub łaźnia rzymska, ma znacznie wyższą wilgotność niż sauna mokra. Wilgotność w łaźni parowej może dochodzić nawet do 100 procent, co sprawia, że powietrze jest tam gęste i pełne pary wodnej. W łaźni parowej temperatura powietrza jest niższa niż w saunie mokrej i zazwyczaj wynosi od 35 do 45 stopni Celsiusza. Sauna parowa zbudowana jest tak, aby dobrze izolować i utrzymywać ciepło oraz wilgotność wewnątrz. Najczęściej używane w kabinie materiały to szkło hartowane lub płytki ceramiczne. W saunach parowych znajduje się też specjalny generator pary, który wytwarza parę wodną. Kabina sauny parowej jest wyposażona w system regulacji wilgotności, który pozwala dostosować poziom wilgotności do preferencji użytkownika. Wysoka wilgotność sprawia, że mimo niższej temperatury niż w saunie suchej, powietrze wydaje się gorętsze, a pobyt w saunie parowej powoduje bardzo intensywne pocenie się. Łaźnia parowa jest znana z właściwości oczyszczających skórę i głęboko nawilżających. Może również pomagać w rozszerzeniu dróg oddechowych i złagodzeniu objawów alergii.

Sauna na podczerwień, czyli sauna infrared

Sauna na podczerwień, nazywana też sauną IR i sauną infrared to nowoczesna forma sauny, która wykorzystuje promieniowanie podczerwone do podgrzewania ciała. Jak działa? Sauny na podczerwień emitują promieniowanie podczerwone, które jest niewidzialne dla ludzkiego oka. Te promieniowanie jest bezpieczne i przenika skórę, bez bezpośredniego podgrzewania powietrza wewnątrz kabiny. W przeciwieństwie do tradycyjnej sauny, gdzie ciepło działa głównie na powierzchnię skóry, promieniowanie podczerwone przenika głębiej, docierając do tkanek i mięśni. Działa podobnie jak promienie słoneczne, ale bez szkodliwego promieniowania UV. Pobyt w takiej saunie, podobnie jak w saunie suchej pomaga rozluźnić mięśnie i łagodzić bóle stawów. Sesje w saunie na podczerwień mogą też pomóc w utracie wagi poprzez zwiększenie przemiany materii i spalanie kalorii. Sauny na podczerwień są uważane za najbezpieczniejsze, ponieważ nie emitują gorącego powietrza ani pary wodnej. Korzystanie z sauny w formie podczerwieni może być bardziej komfortowym wyborem dla osób, które nie tolerują odczucia gorąca. 

Sauna lodowa, sauna solna i sauna ziołowa 

Skoro znasz już różnice między sauną suchą, mokrą i łaźnią parową, to czas poznać jeszcze bardziej innowacyjne sauny. Jedną z nich jest sauna lodowa, znana również jako lodowa kabina lub zamrażająca kabina. Działa ona na zasadzie skrajnych różnic temperatur między gorącym a zimnym środowiskiem. W saunie lodowej panuje bardzo niska temperatura, zazwyczaj oscylująca wokół 110-160 stopni Celsjusza. Użytkownicy wchodzą do niej po uprzedniej sesji w saunie suchej. Sauna solna, znana również jako solarnia lub solankarium, to specjalna kabina wykorzystująca sól do tworzenia korzystnego środowiska dla zdrowia i relaksu. Powietrze w saunie solnej przesycone jest cząsteczkami soli, co ma korzystny wpływ na drogi oddechowe i skórę. Temperatura w saunie solnej jest znacznie niższa niż w tradycyjnej saunie, zazwyczaj oscyluje w okolicach 40-60°C. To oznacza, że jest ona bardziej przyjazna dla osób, które nie tolerują wysokich temperatur. Kabina sauny ziołowej jest zaś wyposażona w specjalny generator pary wodnej zawierającej olejki eteryczne lub aromatyczne substancje z ziół. Sauna ziołowa pomaga w relaksacji i odprężeniu, zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym.

Jak korzystać z sauny – zasady poprawnego saunowania

Jak się przygotować do wizyty w saunie? Jak korzystać z sauny?

Saunowanie to cały rytuał i swoista filozofia kąpieli. Jak prawidłowo korzystać z sauny by nie zrobić sobie krzywdy i móc cieszyć się wszystkimi zaletami saunowania?

  1. Przed wejściem do sauny dokładnie umyj i osusz całe ciało oraz zmyj makijaż. Skóra musi być czysta, by mogła swobodnie wydzielać pot i oczyszczać się z toksyn.
  2. Włosy zabezpiecz olejkiem, upnij i owiń ręcznikiem lub specjalnym czepkiem. W ten sposób zabezpieczysz je przed szkodliwym działaniem wysokiej temperatury i nadmiernym odparowywaniem wody.
  3. Zdejmuj okulary, szkła kontaktowe, zegarek, biżuterię (kolczyki, łańcuszki, pierścionki). Wszystkie te przedmioty nagrzewając się w saunie, mogłoby doprowadzić do powstania oparzeń.
  4. Z sauny najlepiej korzystać nago lub w ręczniku (z wyjątkiem łaźni parowej, w której ręcznik po chwili zrobi się mokry i ciężki). Wszelkie elementy garderoby blokują wymianę ciepła, a nasiąknięte potem mogłyby podrażniać skórę, przyczyniając się do powstawania odparzeń.
  5. Obuwie zostaw przed wejściem do sauny.
  6. Seans w saunie zacznij od najniższych ławek, stopniowo przenosząc się wyżej (im wyżej, tym wyższa temperatura).
  7. Jeżeli w saunie leżałeś na ręczniku, przed wyjściem odczekaj 1-2 minuty w pozycji siedzącej. W ten sposób unikniesz nagłego odpływu krwi, zapobiegając zawrotom głowy i ewentualnym omdleniom.
  8. Po wyjściu z sauny należy schłodzić ciało pod prysznicem. Najlepiej robić to stopniowo, zaczynając od ciepłej wody, a kończąc na lodowatej kończąc.
  9. Po prysznicu odpocznij jeszcze ok. 10-20 minut. Dopiero gdy tętno i temperatura ciała wróci do normy, będziesz mógł się ubrać i wrócić do domu.

Zabieg najlepiej zaplanować tak, by był on ostatnim punktem Twojej aktywności danego dnia. Nie idź do sauny głodny, ani tuż po obfitym posiłku. Przed zabiegiem nie spożywaj alkoholu i nie stosuj forsownych ćwiczeń. Podczas pobytu w saunie zachowuj się cicho

Przeciwwskazania do wizyty w saunie 

Wizyta w saunie może doprowadzić do problemów zdrowotnych w szczególnych przypadkach. Warto znać przeciwwskazania do wizyty w saunie. Są to przede wszystkim problemy z sercem. Osoby z chorobami serca, takimi jak nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa, niewydolność serca powinny konsultować się z lekarzem przed korzystaniem z sauny. Osoby z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, takimi jak astma, przewlekłe zapalenie oskrzeli lub przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) mogą odczuwać w saunie trudności w oddychaniu. Korzystania z sauny powinny unikać też kobiety w ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze. Sauny unikać powinny też osoby posiadające na ciele otwarte rany, oparzenia słoneczne, lub choroby skóry, jak egzema. Przeszkodą do korzystania z sauny może być także starszy wiek. Osoby starsze powinny zachować ostrożność i przed wejściem do sauny skonsultować się z lekarzem. 

Pamiętaj, że korzystanie z sauny powinno być doświadczeniem relaksacyjnym i przyjemnym, a nie źródłem stresu. Dlatego ważne jest, aby dostosować częstotliwość i długość sesji w saunie do swoich indywidualnych potrzeb i preferencji. Zarówno sauna sucha i sauna parowa, sauna na podczerwień, sauna solna czy sauna ziołowa to różne rodzaje saun, z których każda ma swoje unikalne właściwości. Warto poznać i przetestować je wszystkie.